Het CORONA-virus. Nieuwtjes en UPDATES

Wat is groepsimmuniteit en hoe werkt het? Telegraaf praat ons bij:

Groepsimmuniteit: wat is het en hoe bereiken we het?Bij de bestrijding van het nieuwe coronavirus is het van belang dat in Nederland gecontroleerd een „groepsimmuniteit” wordt opgebouwd. „Het virus is onder ons en zal voorlopig onder ons blijven”, zei premier Mark Rutte in zijn toespraak maandag. Wat houdt deze aanpak precies in?

Wat betekent groepsimmuniteit eigenlijk?
Mensen die met het virus besmet raken, bouwen antistoffen op en worden daardoor immuun. Hoe meer mensen immuun zijn, hoe minder mensen er ziek door worden, hoe minder de kans op verspreiding en hoe sneller een virus weer onderduikt of soms zelfs verdwijnt.

Hoe kun je groepsimmuniteit opbouwen?

Dat kan door de ziekte te krijgen of door mensen ertegen te vaccineren. In het vaccin zitten dan antistoffen waardoor het lichaam de ziekte weert. Maar voor Covid-19 is geen vaccin, dus op dit moment kan immuniteit opbouwen alleen nog door de ’natuurlijke’ manier van besmetting.

Waarom is gezegd dat 50 tot 60 procent van de bevolking de ziekte moet krijgen?

Dat is een aanname op basis van andere coronavirussen. Aangenomen wordt, dat als 50 tot 60 procent van de bevolking het heeft gehad, de immuniteit dusdanig groot dat het virus niet meer voor een uitbraak kan zorgen. Maar het percentage kan ook hoger of lager liggen voor een goede groepsbescherming. Want elk virus- of bacterieziekte heeft een eigen percentage. Voor mazelen, een van de meest besmettelijke ziektes ter wereld, moet zeker 90 procent van de bevolking immuun zijn. Voor mazelen bestaat een vaccin om die graad te kunnen bereiken.

Blijven die antistoffen voor altijd ons bloed, blijven we beschermd?

We weten niet hoe lang die antistoffen bij ons blijven. Het kan levenslang of tijdelijk zijn. Dat is ook afhankelijk van hoeveel antistoffen je hebt na besmetting. Dat wordt nu onderzocht in de Brabantse bevolking. Maar zeker is, op basis van de kennis en ervaring van andere coronavirussen, dat je bij elke infectie die zich epidemisch verspreidt groepsimmuniteit kunt opbouwen. Omdat we niet zeker weten of we beschermd blijven, wordt er hard gewerkt aan een vaccin.

d16906a4-688e-11ea-996d-02c309bc01c1

Hoe kan de ’sterke’ groep de zwakke groep beschermen?

Het nieuwe coronavirus lijkt op een brand. De Nederlandse bevolking bestaat uit een grote berg aanmaakhoutjes. Als je hierin één brandend houtje stopt – dat is de geïnfecteerde persoon – staat heel snel de hele berg in de brand en is iedereen tegelijkertijd ziek. Dat willen we niet, want dat kan ons zorgstelsel niet aan. Dus we zorgen dat een groot deel van de aanmaakhoutjes nat is; dat veel mensen het virus al hebben doorstaan. Als je bij die nattige houtjes een brandend aanmaakhoutje stopt, grijpt het vuur minder snel om zich heen. En ook mensen die het virus nog niet hebben doorgemaakt, mogen zich ertegen beschermd weten, zolang ze maar omringd worden door voldoende natte aanmaakhoutjes. De overheid wil de zwakkere groep (ouderen en mensen met chronische ziektes) beschermen door de rest van de bevolking -– 50 tot 60% – te laten fungeren als natte aanmaakhoutjes.

Dus enerzijds moeten we voorkomen dat we besmet raken en tegelijkertijd wil de overheid dat we immuniteit via besmetting juist opbouwen om verdere verspeiding van het virus te voorkomen. Is dat niet tegenstrijdig?

Het Nederlandse overheidsbeleid stoelt op de gedachte dat het virus nu eenmaal onder ons is en dat veel mensen zullen worden besmet. Door nu het aantal sociale contacten te verminderen, verloopt het besmettingsproces trager en wordt voorkomen dat de toestroom van patiënten te groot wordt voor ziekenhuizen. Zodra een corona-patiënt is opgeknapt, is er plaats voor iemand anders, en wordt immuniteit gecontroleerd opgebouwd. Dat is de theorie hierachter.

Kan je het nieuwe coronavirus meerdere keren krijgen?

Dat is wel de verwachting. Maar omdat er al antistoffen zijn opgebouwd, zal de ziekte die al voor 80 procent van de besmette personen mild verloopt, nog minder klachten geven.

Hoelang duurt het voor er met het gekozen scenario groepsimmuniteit is bereikt?

Dat is onbekend. Dit hebben we niet eerder meegemaakt. Het is afhankelijk van hoe het virus zich de komende tijd door Nederland gaat verspreiden. Als je alleen kijkt naar de groepsimmuniteit zou een snelle verspreiding van het virus misschien voordelig lijken. Maar met het oog op het zorgstelsel en de risico’s die een overbelasting daarvan met zich meebrengt, is het zaak het virus nu zoveel mogelijk af te remmen. Dat laatste betekent volgens Rutte, die zich baseert op de visie van deskundigen, dat groepsimmuniteit helaas nog maanden (of langer) op zich laat wachten.

Is er iets te zeggen over het aantal sterfgevallen in ons land door deze epidemie?

Dat is lastig, vinden deskundigen. We weten namelijk niet hoeveel mensen nu geïnfecteerd zijn. Het RIVM maakt dagelijks bekend hoeveel mensen eraan gestorven zijn of aan de gevolgen van het virus. De teller staat nu op 43. Op basis van de klinische gevallen weten we dat de sterfte nu op ongeveer 1% zit bij de besmette mensen. Maar experts vinden dat voor ons land aan de hoge kant en denken dat met de maatregelen dat percentage lager zal uitvallen omdat de ’sterke’ besmette groep de zwakke niet- besmette groep beschermt. Het hoeft dus helemaal niet te leiden tot duizenden doden.

Landen als Italië en Frankrijk nemen veel strengere maatregelen in de strijd tegen het virus. Een Italiaanse microbioloog verklaarde Nederland zelfs voor gek. Is onze aanpak niet te soft?

Ook in landen die nu zeer verregaande maatregelen nemen, is het virus niet verdwenen. Vroeg of laat duikt het daar weer op en een groot deel van de bevolking is nog vatbaar omdat er geen antistoffen zijn aangemaakt, zo zeggen experts. Het op slot gooien van een land is op de korte termijn misschien wel het beste, maar voor de lange termijn kan dat problemen opleveren. Landen maken een beslissing die gebaseerd is op de lokale omstandigheden, bijvoorbeeld de beschikbaarheid van ziekenhuiscapaciteit. Nederland heeft vooralsnog de faciliteiten en capaciteit, bezweren diverse deskundigen. Als er nieuwe gegevens beschikbaar komen in de loop van de epidemie kan het zijn dat er aanleiding is om maatregelen aan te passen.

Bronnen: RIVM, Scientias, virologen Ab Osterhaus en Eric van Gorp

Nee, Nederland kiest NIET voor groepsimmuniteit
"Ja. Het is ingewikkeld. En: nee. Wij snappen het ook niet want wij zijn ook geen epidemiologen. Maar we zien wel iets anders. Er duikt in ons nationale debat tussen de 17 miljoen bondscoaches virologen regelmatig de stromanredenering op dat Nederland 'kiest' voor groepsimmuniteit, gevolgd door een bierviltjesberekening van tienduizenden (of zelfs honderdduizenden) doden. Dat gaan we even rechtzetten. Nederland 'kiest' namelijk helemaal niet voor groepsimmuniteit.

Want hoe wij de speech van Rutte, bovenstaande uitleg en onderstaand plaatje begrijpen, kiest Nederland ervoor "het virus maximaal te controleren" (scenario 2, de groene lijn). Ons dunkt dat de huidige maatregelen behoorlijk ingrijpend op het sociale leven zijn. Er wordt nu dus niet 'gekozen' voor groepsimmuniteit, maar het wordt op de lange termijn wel gebruikt om kwetsbare groepen te beschermen"...
GeenStijl

RIVM-baas Jaap van Dissel draait razendsnel: “Nee, we gaan toch NIET voor groepsimmuniteit hoor!”
Wat is RIVM-directeur Jaap van Dissel toch een ongelooflijke vieze man. Eerst zorgt hij er achter de schermen in samenspraak met premier Rutte voor dat Nederland voor een zogenaamde “groepsimmuniseringsstrategie” kiest, maar als mensen dan woedend reageren, draait hij heel snel bij en beweert hij dat dit niet zo is. Nee hoor, het is allemaal “framing” van boze media!

“Groepsimmuniteit is absoluut geen doel op zich,” aldus Van Dissel vandaag. “Dat is een beetje framing. Personen zullen nu eenmaal geïnfecteerd worden, ook in landen waar een lockdown is.”
Pardon? Dat is een beetje framing? Nee, mad scientist Van Dissel, dat is letterlijk wat premier Rutte in zijn toespraak zei op maandag. Hij legde uit dat er drie mogelijke strategieën zijn, en dat hij — in samenspraak met u — gekozen heeft voor groepsimmuniteit.

www.dagelijksestandaard.nl/2020/03/walge...oepsimmuniteit-hoor/

Medicijnfabrikant in Zeewolde maakt als enige in Nederland een medicijn dat kan werken tegen corona

Het bedrijf van Jan Willem Popma produceert als enige in Nederland het zogenaamde chloroquine dat lijkt te werken tegen het snel verspreidende virus. "We zijn voorbereid op wat kan komen."
Eigenlijk is chloroquine een medicijn dat tientallen jaren geleden werd geïntroduceerd in de bestrijding tegen malaria. Inmiddels wordt het alleen nog gebruikt voor een handjevol reumapatiënten in Nederland. Met zijn bedrijf Ace Pharmaceuticals is Jan Willem Popma op dit moment de enige apotheker in ons land die het middel nog in productie heeft. Ook wereldwijd zijn er nauwelijks meer producenten die het middel verstrekken. "We krijgen vanuit het buitenland vragen naar ons geneesmiddel", zegt de medicijnfabrikant.

Eerste successen
Sinds de uitbraak van het coronavirus wordt alles op alles gezet om medicijnen of vaccins te ontwikkelen die het virus kunnen bestrijden. En zo dook ook het middel chloroquine weer op. De eerste testen met het middel lijken hoopvol.
Chinese onderzoekers gaven het medicijn aan patiënten in verschillende Chinese ziekenhuizen in Hunan, Guangdong en Peking. Zij knapten sneller op dan patiënten die het middel niet kregen. Hun koorts was vaker afgenomen en hun longfunctie meer verbeterd. Wetenschappers van de KU Leuven ontdekten in 2004 al dat chloroquine werkzaam is tegen het SARS-virus, wat net als het huidige COVID-19 ook een variant van het coronavirus is. Het werd toen alleen getest in het laboratorium en niet op mensen, simpelweg omdat er geen SARS-patiënten meer waren.

Snel en goedkoop te maken
Volgens Popma is het relatief eenvoudig om zijn productie in korte tijd op te schalen. "In principe kan ik 17 miljoen Nederlanders voorzien van de tabletten. En zelfs produceren voor de rest van Europa", zegt Popma. Chloroquine is namelijk relatief snel en goedkoop te maken. Toch zit er ook voor hem een risico aan vast. "Ik ben een kleine apotheker en kan niet de financiële gok nemen dat ik straks met miljoenen tabletten achterblijf als het coronavirus weer verdwijnt."

Reactie minister Bruins
Minister Bruins van Medische Zorg en Sport laat in een reactie aan EenVandaag weten: "Ik vind het belangrijk om alle opties serieus te bekijken. Ik heb deze optie inmiddels voorgelegd aan mijn experts om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om dit middel in te zetten voor patiënten."

UPDATE:

Frankrijk
De buitengrenzen van het Schengengebied gaan vanaf dinsdagmiddag 12.00 uur voor zeker dertig dagen dicht, zo maakte de Franse president Emmanuel Macron maandagavond bekend. De Schengenlanden vormen samen een groot deel van de Europese Unie (EU), waaronder Nederland.

Macron meldde het nieuws vanavond in een televisietoespraak voor de Franse natie, vergelijkbaar met die van premier Mark Rutte eerder op de avond. Het besluit om de grenzen te sluiten is maandag genomen in overleg met andere lidstaten, aldus de Franse president.
Over de binnengrenzen van de Schengenlanden zei Macron niets.

Een deel van de Schengenlanden heeft echter de binnengrenzen al gesloten, zoals Tsjechië, Polen, Slowakije en delen van Duitsland.

Von der Leyen opperde plan eerder
Details van de grenssluiting heeft Macron niet bekendgemaakt, maar eerder op de dag opperde de voorzitter van de Europese Commissie al hetzelfde plan: zij wilde voor dertig dagen al het vliegverkeer verbieden dat de EU in wil komen. "Hoe minder er wordt gereisd, hoe beter we het verspreiden van het virus kunnen tegengaan", aldus Ursula von der Leyen toen.

De maatregel zou overigens niet voor de Britten gelden, die vanwege de Brexit in een transitieperiode zitten. Ook mensen die al lange tijd in de EU wonen, gezinsleden van EU-burgers en diplomaten mogen volgens het plan van Von der Leyen nog wel naar de EU vliegen. Ook voor mensen met vitale beroepen, zoals artsen die helpen bij het bestrijden van het coronavirus en mensen die voedsel en medicijnen vervoeren, gelden de regels niet.
Het is zeer aannemelijk dat deze regels ook voor het sluiten van de Schengengrenzen gelden, maar dat moet nog worden bevestigd.

Heel Frankrijk in lockdown
Macron maakte verder bekend dat heel Frankrijk voor minstens twee weken in volledige lockdown gaat.
Mensen mogen alleen nog de straat op voor 'essentiële activiteiten' (wat dat precies zijn, liet hij tijdens zijn toespraak in het midden) en zullen worden gestraft als zij zonder goede reden toch hun huis verlaten.

Meer landen sluiten hun grenzen
Eerder maandag besloten ook onder meer Canada, Rusland, Maleisië, Spanje, Chili en Guatemala hun landsgrenzen te sluiten. Het exacte tijdstip en de precieze voorwaarden verschillen per land.
Duitsland koos afgelopen weekend voor de herinvoering van controles aan de grens met Oostenrijk, Zwitserland, Frankrijk, Luxemburg en Denemarken. De grenzen zijn daar niet volledig gesloten, maar wie geen geldige reden heeft om de grens over te gaan, mag dat niet.

De grens tussen Nederland en Duitsland is vooralsnog gewoon open.

Gelekt document: “Coronacrisis duurt tot lente 2021”

Volgens een geheim document van de Britse overheid zal de coronacrisis nog zeker een jaar duren en zal maar liefst 80% van de bevolking besmet raken, waardoor miljoenen mensen zullen sterven. Dat meldt The Guardian.

Het coronavirus houdt Europa in haar greep. Land na land neemt drastische maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan en sommige landen gaan zelfs volledig in lockdown. Hoe lang deze crisis nog zal duren, lijkt niemand te weten, maar geheime documenten van de Britse overheid voorspellen weinig goeds.

Lente 2021
In gelekte documenten van de Britse Public Health-overheidsinstelling staat te lezen dat de coronacrisis nog zeker een jaar zal duren, tot de lente van volgend jaar. Dat is een stuk langer dan de voorspelling van viroloog Marc Van Ranst, die midden mei als einde verwacht. “Mogelijk zal het aantal besmettingen afnemen in juni, maar stijgt het weer in november (griepseizoen)”, klinkt het in de documenten van de Britse overheid.

Volgens diezelfde geheime documenten zou 80% van de bevolking besmet raken, waardoor in Groot-Brittannië alleen meer dan 530.000 doden zouden vallen indien je rekent met een sterftegraad van 1%. Momenteel is de sterftegraad echter een stuk hoger dan 1% en zou het aantal doden dus ook nog een pak hoger kunnen liggen.

In Europa zouden volgens de voorspellingen van 80% besmettingen ongeveer 600 miljoen mensen besmet raken.

Goedenavond,
Het coronavirus houdt ons land in de greep.

Ons, én de rest van de wereld.
Samen staan we voor een opgave van enorme omvang.
Veel mensen zullen het gevoel herkennen dat we de laatste weken in een achtbaan zitten die steeds sneller lijkt te gaan rijden.
Je vraagt je af: gebeurt dit echt?
Want de maatregelen die hier en elders worden getroffen zijn ongekend voor landen in vredestijd.
Ik wil aan het begin van deze toespraak mijn medeleven uitspreken met de families van de mensen die inmiddels aan het virus zijn overleden.
Iedereen die in het ziekenhuis ligt of thuis aan het herstellen is, wens ik veel beterschap en sterkte toe.
En ik wil me richten tot de ouderen en de mensen met een zwakke gezondheid.
Ik realiseer me dat u grote zorgen hebt.
En daarom wil ik u zeggen dat het onze absolute prioriteit is de risico’s voor u zo klein mogelijk te maken.
Met al het nieuws uit binnen- en buitenland, met alle gebeurtenissen die elkaar in razend tempo opvolgen, is het volkomen logisch dat er heel breed in de samenleving zorgen leven.
We zitten allemaal met vragen.
Wat kan ik doen om mezelf en de mensen om me heen te beschermen?
Hoe zit het met school en werk?
Kan een kinderfeestje nog doorgaan? Een familieweekend? Een bruiloft?
Hoe lang gaat dit eigenlijk allemaal duren?
En waarom neemt het ene land andere maatregelen dan het andere land?
In de wereld van vandaag zijn nieuws en informatie sneller dan het licht en is een mening ook snel gegeven.
Ik begrijp dat.
Maar het antwoord op alle vragen die leven, begint bij de kennis en ervaring van deskundigen.
Laat ons daaraan vasthouden.
Aan deskundigen als Jaap van Dissel en zijn collega’s binnen en buiten het RIVM.
Virologen, intensive care artsen en andere specialisten.
Hun advies is vanaf het begin leidend geweest voor alle maatregelen die tot nu toe in Nederland zijn getroffen.
En het is belangrijk dat we op dat kompas van wetenschappelijke kennis en betrouwbare feiten blijven varen.
Dat is de enige verstandige manier om verdere stappen te kunnen blijven zetten die nodig zijn.
Stappen die onvermijdelijk op ons af komen.
Want ik heb vanavond geen gemakkelijke boodschap voor u.
De realiteit is, dat het coronavirus onder ons is en voorlopig ook onder ons zal blijven.
Er is geen eenvoudige of snelle uitweg uit deze zeer moeilijke situatie.
De realiteit is ook dat de komende tijd een groot deel van de Nederlandse bevolking met het virus besmet zal raken.
Dat is wat de deskundigen ons nu vertellen.
En wat zij ons ook zeggen, is dat we in afwachting van een vaccin of medicijn de verspreiding van het virus kunnen afremmen en tegelijkertijd gecontroleerd groepsimmuniteit op kunnen bouwen.
Dat moet ik uitleggen.
Wie het virus heeft gehad, is daarna meestal immuun.
Net als vroeger met de mazelen.
Hoe groter de groep die immuun is, hoe kleiner de kans voor het virus om over te springen op kwetsbare ouderen en mensen met een zwakke gezondheid.
Met groepsimmuniteit bouw je als het ware een beschermende muur om hen heen.
Dat is het principe.
Maar we moeten ons wel realiseren dat het maanden of zelfs langer kan duren om groepsimmuniteit op te bouwen en in die tijd moeten we mensen die een groter risico lopen zoveel mogelijk afschermen.
Alles overziend, zijn er drie mogelijke scenario’s.
Het eerste scenario is: het virus maximaal controleren.
Dat leidt tot een beheerste verspreiding, onder groepen die het minste risico lopen.
Dat is het scenario van onze keuze.
Maximaal controleren betekent dat we proberen met maatregelen de piek in het aantal besmettingen af te vlakken en uit te smeren over een langere periode.
Met deze aanpak waarin de meeste mensen alleen lichte klachten zullen krijgen, bouwen we immuniteit op en zorgen we dat de zorg het aankan.
Met als doel dat de verpleeghuizen, de thuiszorg, de ziekenhuizen en vooral de intensive care afdelingen niet overbelast raken.
Zodat er steeds voldoende capaciteit is de mensen te helpen die het meest kwetsbaar zijn.
Het tweede scenario is dat we het virus onbeheerst zijn gang laten gaan.
Daarmee zou ons zorgsysteem in de piek van de besmetting volkomen overvraagd worden, waardoor er niet genoeg capaciteit zou zijn om kwetsbare ouderen en andere patiënten met een hoog risico te helpen.
Dat moeten we uiteraard koste wat kost voorkomen.
Het derde scenario is dat we eindeloos proberen het virus tegen te houden.
Dat betekent dat het land helemaal op slot gaat.
Zo’n rigoureuze aanpak kan op het oog aantrekkelijk lijken, maar deskundigen wijzen erop dat het bepaald geen kwestie van dagen of weken zou zijn.
In dat scenario zouden we ons land feitelijk een jaar of zelfs langer moeten platleggen, met alle gevolgen van dien.
En als het praktisch al zou kunnen – om mensen zo lang alleen met toestemming hun huis uit te laten komen – dan nog kan het virus meteen weer de kop opsteken als de maatregelen worden ingetrokken.
Nederland is een open land en zolang er geen vaccin is, zal het coronavirus als een golf door de wereld blijven gaan en ons land niet overslaan.
Alle adviezen tot nu toe, alle maatregelen die eerder zijn afgekondigd zijn op het eerste scenario van ‘maximaal controleren’ gericht.
Van de relatief eenvoudige richtlijnen om geen handen te geven, vaker handen te wassen en anderhalve meter afstand te houden tot ingrijpende maatregelen als het verbieden van grotere bijeenkomsten en sluiting van de horeca.
En we houden uiteraard per dag de vinger aan de pols.
Hoe lang de maatregelen nodig zijn en of er meer nodig is, hangt dus af van de manier waarop het virus zich de komende weken en maanden gaat gedragen.
En van eventuele nieuwe wetenschappelijke inzichten, want het onderzoek staat niet stil.
Het kan zijn dat enkele maatregelen versoepeld kunnen worden, maar dat we soms ook weer een extra stap moeten zetten om te voorkomen dat het virus ongeremd om zich heen grijpt.
Het blijft passen en meten de komende maanden.
Het blijft zoeken naar de balans tussen maatregelen nemen die nodig zijn en het gewone leven zoveel mogelijk door laten gaan.
Als we zo de verspreiding van het virus kunnen sturen, zijn de gevolgen voor de volksgezondheid uiteindelijk het meest beheersbaar.

Tegelijkertijd kunnen en zullen we onze ogen niet sluiten voor de economische gevolgen van deze crisis.
Veel mensen maken zich zorgen over hun baan.
Want voor heel veel bedrijven, groot en klein, is dit een extreem moeilijke periode.
Heel veel ondernemers staan ineens met hun rug tegen de muur.
De mevrouw van het koffietentje op de hoek, de bloemenkweker, de transportondernemer, de ZZP’er, maar het geldt ook voor nationale iconen als de KLM.
Mijn boodschap aan de ondernemers van Nederland en hun werknemers is deze: het kabinet zal doen wat nodig is om u te steunen.
We zetten alles op alles om ervoor te zorgen dat bedrijven niet omvallen door wat er nu gebeurt en dat mensen hun baan niet verliezen.
Het zal hoe dan ook een moeilijke tijd worden, maar we laten u niet in de steek.
Tot slot wil ik iedereen in Nederland bedanken voor de manier waarop de aanwijzingen en maatregelen tot nu toe zijn opgevolgd en voor alle hartverwarmende voorbeelden van onderlinge hulp en solidariteit.
Het doet goed te merken dat we voor elkaar klaarstaan als de nood aan de man is.
Blijf dat doen.
Blijf alert en volg de aanwijzingen op, ook als u sterk en gezond bent, in het belang van mensen die kwetsbaarder zijn.
Dat is echt belangrijk.
Blijf uw gezond verstand gebruiken en luister naar de deskundigen.
Blijf elkaar helpen waar dat kan.
Dit is een tijd waarin we elkaar moeten vinden, over meningsverschillen en tegenstellingen heen.
Een tijd om het gezamenlijke belang boven het eigen belang te stellen.
En een tijd om ruimte en vertrouwen te geven aan al die mensen die onder hectische omstandigheden dag en nacht bezig zijn anderen te helpen en het virus onder controle te houden.
Schoonmakers, verpleegkundigen en artsen in de ziekenhuizen en de ouderenzorg, huisartsen en GGD-medewerkers, politieagenten, ambulancepersoneel en alle andere hulpverleners.
Tegen hen, en tegen al die mensen die op hun post blijven in scholen, kinderopvang, openbaar vervoer, supermarkten en waar dan ook, wil ik zeggen: u doet fantastisch werk – heel, heel veel dank daarvoor.
Ik wil eindigen met deze oproep: bij alle onzekerheden die er zijn, is één ding volstrekt duidelijk: de opgave waar we voor staan is heel groot en we moeten dit echt met 17 miljoen mensen doen.
Samen komen we deze moeilijke periode te boven.
Let een beetje op elkaar.
Ik reken op u.
Dank u wel.


> De toespraak was nietszeggend en doelloos.
Het ligt er duimendik bovenop dat de premier geen mallemoer te vertellen heeft en slechts bevelen uitvoert. Vandaar het in stapjes afkondigen van maatregelen, en het nu in stapjes instellen van een ophokplicht. voor alles dat twee benen heeft.